به گزارش پایگاه خبری پیک چاپار: آزاده اعرابی از مترجمان خوب کشور و شناخته شده برای ترجمه کتاب مشهور  اِن اِل پی و «روانشناسی تاریک» اثر جی آر اسمیت و کتاب هایی در حوزه روانشناسی در گفتگو با پایگاه خبری پیک چاپار می گوید:

متولد 1357 هستم، رشته دانشگاهی ام مترجمی زبان انگلیسی است و از همان ابتدا به ساکن که در دوران دبیرستان  بودم همیشه دغدغه این را داشتم که شغلی را انتخاب کنم که اگر زمانی نتوانستم در بیرون از خانه به فعالیت بپردازم، این کار را در خانه بتوانم انجام دهم و همیشه کتاب های تاریخی و رُمان های کلاسیک را که مطالعه می کردم، نام مترجم آن آثار را هم حفظ می کردم.

در واقع خواندن آثار کلاسیک ادبی موجب کشش من به ترجمه  بود. 

ترجمه را از سال 1384 با برگرداندن کتاب های آموزشی نقاشی پرتره اثر «جوآن چی واردی» به فارسی آغاز کردم. این آثار آموزشی تعداد نه جلد می شد و این ترجمه در دانشکده های هنر نیز تدریس می گردید.

منتها به سبب مشغله زندگی و این دلیل که ترجمه نیاز به آرامش و تمرکز دارد، مدتی را به تدریس در دانشگاه گذارندم. از سال 1394 با گرایش شخصی به ترجمه کتاب های روانشناسی روی آوردم و ترجیح دادم هرکتاب خوبی را در این زمینه پیدا کردم و خواندم به فارسی ترجمه کنم. 

به دلیل اصطلاحات خاصی که در علم روانشناسی وجود در ترجمه متون روانشناسی با واژه های خاصی برخورد می کنیم که معنای آن در زبان فارسی تعریف نشده، چگونه از این چالش عبور می کنید؟

یک سری واژگان هستند که بار علمی دارند و با جستجوی معمولی در گوگل معنای آن واژگان یافت نمی شوند و نیاز به پژوهش و پرسش از یک روانکاو، روانشناس یا روانپزشک دارند تا معنا و مفهوم اصلی نویسنده را در جمله انتقال دهیم.

اما در مورد کتاب های روانشناسی عمومی این مشکل به طور جدی وجود ندارد. 

در ترجمه هایی با اصلاحات پیچیده نیاز به پژوهش و بررسی ضروری است و من خودم در ترجمه هایم از پانویس (پاورقی)  برای توضیح واژگانی که نامفهوم است، استفاده می کنم.

یکی از واژگان پیچیده و خاصی که با آن برخورد داشتم و تا به حال نشنیده بودم واژه یا اصطلاح «مونشهاوزن» بود که یک نوع بیماری است و دارای تعریف زیر است:

سندرم مونچاوزن (مونشهاوزن)؛ علل، علائم و درمان

(سندرم مونچاوزن یا مونشهاوزن یکی از اختلالات روانشناختی است که روانشناسان را با چالش‌های زیادی برای تشخیص آن روبه‌رو می‌کند. در سندرم مونشهاوزن، فرد ادعا می‌کند که به بیماری جسمی یا اختلال روانی دچار است و به قدری در نقش خود فرو می‌رود که حتی ممکن است علائم این بیماری را در خود نشان دهد.

فردی که مبتلا به سندرم مونشهاوزن یا وکالت است، ادعا می‌کند که فرد دیگری بیمار است. این فرد دیگر می‌تواند کودک، بزرگسال یا حیوان خانگی باشد و فرد مبتلا به سندرم مونشهاوزن به صورت یک بیمار با او رفتار می‌کند. سندرم مونشهاوزن با وکالت در برخی از مادران نیز دیده می‌شود. مادر برای آن که فرزند را در کنار خود حفظ کند، ادعا می‌کند که او بیمار است و احتیاج به مراقبت دارد.)

مشاهده کردید که این واژه یا اصطلاح چه معنای گسترده ای دارد و در رابطه با این موارد برای فهم بهتر خواننده نیاز به استفاده از پاورقی است.

اما چالش های ترجمه تنها به این موارد ختم نمی شود گاهی ما مجبوریم در نبود برابر فارسی در ترجمه واژه ای را خلق کنیم.

اطلاع از دستور زبان و ادبیات فارسی در ترجمه آثار چه جایگاهی دارد؟

می توانیم بگویم پر اهمیت ترین بخش ترجمه زبان مقصد است. یعنی کسی که زبان انگلیسی را به خوبی می داند و صحبت می کند، لزوما نمی تواند مترجم خوبی باشد یا اینکه مترجم بشود.

مترجمی که انگلیسی را به فارسی ترجمه می کند باید به آرایه ها، ضرب المثل ها و اصطلاحات زبان مقصد واقف باشد تا بتواند ترجمه روان و ازرنده ای را ارائه دهد تا پیام نویسنده خارجی به مخاطب برسد.

چقدر مترجم در طراحی جلد ترجمه آثار خارجی دخیل است؟

برخلاف اینکه تصور می شود فقط نویسندگان آثار تألیفی در طراحی جلد نظر می دهند این مورد درباره آثار ترجمه هم صدق می کند.

حتی گرافیست و طراح در انتخاب رنگ جلد اثر از مترجم مشورت می گیرد و اگر رنگ آن را دوست نداشته باشیم می توانیم تغییر دهیم.

من به شخصه در طراحی جلد از زمینه جلد اصلی و اورجینال اثر استفاده می کنم که برای خوانندگان ملموس باشد که اگر زمانی دانشجویان خواستند فایل انگلیسی آن را تهیه کنند و با ترجمه فارسی آن برای یادگیری تطبیق دهند دچار سردرگمی نشوند و راحت پیدا کنند.

البته این نکته را هم ذکر کنم که در ترجمه عناوین آثار خارجی گاهی اوقات عنوان کتاب اصلی در برگردان فارسی جذاب و ملموس نیست و ما مترجمان در برگردان به فارسی با انتخاب عنوانی جدید و نزدیک به اصلی و دارای نفس به آن هویت می دهیم.

آیا هم اکنون به ترجمه رُمان های ادبی و کلاسیک تمایل نشان می دهید؟

پرسش جالبی بود، در سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، حدود بیست تا بیست و پنج عنوان آثار کلاسیکی که در گذشته خوانده بودم را به طور مجدد تهیه کردم تا دوباره موضوع کاری خود را از ترجمه روانشناسی به ادبیات تغییر دهم تا دچار تکرار نشوم.

کمی راجع به روانشناسی تاریک یا ال ان پی بگویید.

اِل اِن پی یک متد روانشناسی است، در این کتاب به طور خاص توضیح داده شده که انسان ها یک بعد تاریک و مثلث تاریک شوم اخلاقی دارند مانند شخصیت خودشیفته که اگر این متد را بداند می تواند از شما سواستفاده کند و جنبه مثبت آن این است که افراد دیگر می توانند نفوذ کلام خود را تقویت کنند.

پایان گفتگو/